İnfertilite (Gebe Kalamama) Nedir? Belirtileri, Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri 2025

İnfertilite, bir

yıl boyunca düzenli ve korunmasız cinsel ilişkiye rağmen gebelik elde edilememesi durumudur. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre çiftlerin yaklaşık %15’i infertilite sorunu yaşamaktadır. Erken teşhis ve doğru tedavi ile birçok çift sağlıklı bebek sahibi olabilmektedir.

İnsan Üremesi Neden Diğer Canlılara Göre Daha Zor?

Doğada çoğu canlı türü çiftleşme döneminde neredeyse %100’e yakın gebelik oranıyla ürerken, insanlarda aylık doğal gebe kalma şansı (fekundite) yalnızca %20-25 civarındadır. Kadınlar ayda sadece 1 kez yumurtlar ve bu kısa fertil dönem kaçırıldığında gebelik şansı sıfırlanır. Bu nedenle insanlarda infertilite oranının diğer canlılara göre daha yüksek olması doğaldır.

Ne Zaman Çocuk Sahibi Olamıyorum Diyerek Doktora Başvurmalıyım?

Genel kural:

35 yaş altı çiftlerde → 1 yıl korunmasız ilişkiye rağmen gebelik yoksa
35 yaş ve üstü kadınlarda → 6 ay deneme sonrası hemen başvuru önerilir
40 yaş üstü kadınlarda → hiç beklemeden doktora gidilmelidir

Hemen doktora başvurulması gereken durumlar (kadınlarda):

Düzensiz adet veya hiç adet görememe (amenore)
Şiddetli adet sancısı (dismenore)
Bilinen endometriozis, çikolata kisti (endometrioma)
Tekrarlayan düşük öyküsü
Polikistik over sendromu (PKOS)
Önceki pelvik enfeksiyon veya yapışıklık
Kanser tedavisi öncesi fertilite korunması isteniyorsa

Erkeklerde acil başvuru gerektiren durumlar:

Varikosel, inmemiş testis, testis travması öyküsü
Geçirilmiş kabakulak, cinsel yolla bulaşan hastalıklar
Yoğun sigara, alkol, anabolik steroid veya kimyasal madde maruziyeti
Sperm parametrelerini bozabilecek ilaç kullanımı
Ailede infertilite öyküsü

İnfertilite Nedenleri ve Oranları (2024-2025 Güncel Veriler)

Erkek faktörü → %40-50
Yumurtlama bozuklukları → %11
Azalmış over rezervi (yumurta azlığı) → %10-15
Tüp tıkanıklığı veya hasarı → %10
Endometriozis → %3-10
Rahim anomalileri → %1-3
Birlikte birden fazla faktör → %10
Açıklanamayan infertilite → %10-15

İnfertil Çiftte İlk Değerlendirme ve Yapılan Testler

Detaylı öykü ve fizik muayene
Sperm analizi (spermiyogram)
Hormon testleri (AMH, FSH, LH, E2, prolaktin, tiroid)
Ultrason ile over rezervi ve rahim değerlendirmesi
Rahim filmi (HSG) veya saline sonografi
Gerekirse histeroskopi / laparoskopi

İnfertilite Tedavi Seçenekleri 2025

Tedavi tamamen nedene göre şekillenir:

Yumurtlama tedavileri (klomifen, letrozol, gonadotropin iğneleri)
Aşılama (IUI - intrauterin inseminasyon)
Cerrahi tedaviler (laparoskopi, histeroskopi, varikosel ameliyatı)
Mikro TESE / TESA gibi ileri sperm elde etme yöntemleri
Tüp bebek (IVF/ICSI) tedavisi
Bağışıklık sistemi kaynaklı tekrarlayan tüp bebek başarısızlığı olan hastalarda immünolojik değerlendirme ve immün adjuvan tedaviler (intralipid infüzyonu, kortikosteroid, IVIG, anti-TNF ilaçları vb.)

Bağışıklık Sistemi ve İnfertilite İlişkisi – İmmün Adjuvan Tedaviler

Son yıllarda yapılan çalışmalar göstermiştir ki, özellikle:

Tekrarlayan gebelik kayıpları
Tekrarlayan implantasyon (tutunma) başarısızlığı
Açıklanamayan infertilite durumlarında bağışıklık sistemi düzensizlikleri önemli rol oynayabilmektedir.

Bu hastalarda kullanılan immün modülatör (adjuvan) tedaviler şunlardır:

Intralipid infüzyonu
Düşük doz kortikosteroid (prednol)
IVIG (intravenöz immünglobulin)
Anti-TNF ilaçları (Adalimumab vb.)
Granülosit koloni stimüle edici faktör (G-CSF)

Bu tedaviler özellikle NK hücre yüksekliği, antikor pozitifliği veya otoimmün hastalık varlığında başarı oranlarını belirgin artırabilmektedir.

Tüp Bebek Tedavisi Süreci Nasıl İşler?

Yumurtalıkların uyarılması (8-14 gün iğne tedavisi)
Ultrason ve kan takibi
Yumurta olgunlaştırma iğnesi (hCG veya agonist tetikleme)
Yumurta toplama (OPU) işlemi
Sperm ile döllenme (klasik IVF veya mikroenjeksiyon - ICSI)
Embriyo kültürü (5-6. güne blastokist gelişimi)
Embriyo transferi
Transfer sonrası luteal destek tedavisi

Sonuç

İnfertilite tedavi edilebilir bir hastalıktır. Günümüzde gelişen teknoloji ve immünolojik yaklaşımlar sayesinde daha önce “açıklanamayan” olarak sınıflandırılan birçok çift bebek sahibi olabilmektedir. Erken başvuru, doğru merkez seçimi ve kişiye özel tedavi planı başarıyı artıran en önemli faktörlerdir.